اقدامات اولیه اجرای پروژه را در ادامه بررسی می کنیم.
مقدمه:
اقدامات اولیه کارگاهی:
فرض کنید امروز یک کار نظارت یا اجرا به شما واگذار گردد. قبل از تنظیم قرارداد و در ابتدا چه مواردی را باید چک کنید؟
الف- قبل از تنظیم قرارداد:
- مذاکره با کارفرما و بررسی تغییرات اجرایی و خلافهای احتمالی که مد نظر مالک/ مالکین است، باید صورت پذیرد.
ب- پس از تنظیم قرارداد تا شروع عملیات اجرایی:
- این مورد را در آینده و در مقاله های بعدی بررسی خواهیم کرد.
ساختمان:
-
ایشان برای بار چندم ساختمان می سازد؟
متاسفانه برخی افراد صلاحیت کافی برای ساخت ندارند. و برای بار اول اقدام به ساخت می کنند. این افراد معمولا بیشترین انرژی و هزینه را از مهندس ناظر ومجری و سایر مسئولین می گیرند. و سعی می کنند با استفاده از مسایل حاشیه ای مشکلات خود را حل نمایند.
چنین افرادی بیشترین سطح خطا و اشتباه را دارند و بخاطر عدم وجود تجربه، حین کار به مشکلات زیادی برخورد خواهند کرد.
ولی اگر مالک قبلا حداقل 7-8 ساختمان ساخته و تجربه ساخت و ساز شهرهای بزرگ را داشته باشد، کار با وی به مراتب آسان تر خواهد بود.
(در صورت اقدام به همکاری با مالک بی تجربه حداقل می توانیم مقررات را به ایشان ابلاغ نماییم و با انرژی و پیگیری بیشتری اقدام به نظارت نمود.)
-
آیا برای ساخت عجله دارد یا با تاخیر بالا اقدام به ساخت خواهد نمود؟
با توجه به اینکه دستمزد اجرا ارتباط چندانی با طول مدت آن ندارد و با توجه به بازار رقابتی که باعث کاهش دستمزد اجرا می گردد. و همچنین با توجه به ظرفیت محدود اجرا، انتخاب پروژه های سریعتر قابل قبول تر خواهد بود.
با یک حساب سرانگشتی و کلی در حال حاضر یک پروژه اجرا مبلغ درآمد سالیانه پایینی دارد. که اگر پروژه ۲ سال یا بیشتر طول بکشد، دستمزد ماهیانه مبلغی ناچیز خواهد گردید.
(لازم به ذکر است که نظارت بیشتر بصورت دوره ای تعریف می گردد ولی اجرا در حال حاضر بصورت مقیم خواهد بود و در صورت عدم حضور مهندس مجری در پروژه، غیبت ایشان در سامانه نظارت نظام مهندسی ثبت خواهد گردید.)
-
پایین ترین طبقه ساختمان قبلی موجود و طرح آتی
الف- (همکف/ زیر زمین)
مشکل وقتی ایجاد می گردد که ساختمان قدیمی دارای زیر زمین است و ساختمان جدید باید از طبقه همکف احداث گردد. در این حالت معمولا هنگام تخریب، زیر زمین با نخاله های ساختمانی پر می شود.
و در صورتی که ساختمان از طبقه همکف شروع شود، عملا فونداسیون برخی از ستونها روی نخاله های زیر زمین قبلی قرار می گیرد و آن ستونها و سقف های ساختمان در معرض نشست دائم قرار خواهند گرفت.
یکی از راه حل های این مشکل اجرای شمع زیر ستون است تا به خاک مقاوم برسیم. برای این کار ابتدا چاه هایی در فاصله های معین طبق نقشه اجرا می گردد.
و سپس شبکه میلگرد با خاموت دورپیچ عمود بر آن به همراه بتن نیروهای وارد بر فونداسیون سازه را به خاک بستر مقاوم انتقال می دهد.
زمانی که ساختمان قدیمی دارای زیرزمین است، اجرای ساختمان از طبقه همکف مشکلات فراوانی را به وجود خواهد آورد. در این صورت باید از روش های زیر جهت حل این مشکل استفاده نمود:
- پایین بردن کد فونداسیون تا رسیدن به خاک مناسب
- پر کردن زیر فونداسیون با ملات شفته آهک
- اضافه کردن یک طبقه زیر زمین با کاربری متناسب
- زدن شمع زیر فونداسیون
- همکف/ همکف در اقدامات اولیه اجرای پروژه:
در این حالت کد روی فونداسین از یکی از حالات زیر انتخاب می شود:
-
-
- حداقل ۳۰ سانت جهت عبور لوله فاضلاب با شیب ۱.۵٪
- بین ۳۵ تا ۵۵ سانت بلوکاژ روی فونداسیون
- بین ۵۰ تا ۸۰ سانت جهت حفظ عمق یخبندان مورد نیاز باشد.
- بررسی همجواریها از نقطه نظر: کاربری، قدمت بنا، تراز پی، نوع سیستم باربر، تعداد ساکنین، تعداد طبقات، امکان یا عدم امکان تخلیه سریع در هنگام بروز حادثه، فاصله نزدیک ترین مراکز درمانی و آتش نشانی از محل و کنترل ایستایی ذاتی آنها در هریک از موارد زیر مشکلات برای ساخت و گودبرداری بررسی می گردد:
-
الف- ساختمان جدید همکف و ساختمان مجاور نوساز یا قدیمی ساز/ همکف یا زیر زمین که بهترین حالت است.
ب- ساختمان جدید دارای یک یا دو زیر زمین و ساختمان مجاور نوساز یا قدیمی ساز با همان تعداد زیرزمین که در این حالت نیز چون تراز فونداسیون ساختمان های مجاور با ساختمان جدید الاحداث یکی است میزان خطر پایین تر است.
ج – ساختمان جدید دارای چند زیر زمین زیرعمق آبهای سطحی یا مجاور قنات که در این صورت باید همزمان با گودبرداری تخلیه آب، ریزش و نشست ناگهانی خاک بررسی گردد.
د- ساختمان جدید دارای یک یا دو زیر زمین و ساختمان مجاور ساختمان نوساز در تراز هکف باشد. در این صورت میزان خطر گودبرداری افزایش می یابد که باید از سازه نگهبان هم استفاده شود.
ه- ساختمان جدید دارای یک یا دو زیر زمین و قطعه مجاور ساختمان قدیمی ساز در تراز همکف باشد. این یکی از بدترین حالت ها خواهد بود چون فونداسیون ساختمان های قدیمی معمولا ضعیف تر و اکثرا از پی های منفرد هستد. در این صورت علاوه بر سازه نگهبان باید زیر فونداسیون ساختمان قدیمی نیز تقوین شود.
و- ساختمان جدید دارای سه زیر زمین و قطعه مجاور یا حیاط همسایه و معبرباشد. در این صورت باید از نیلینگ یا شیوه های دیگر نظیر اجرای شمع برای تحکیم دیواره گود استفاده شود.
۵- نوع اسکلت (فلزی/ بتنی) در اقدامات اولیه اجرای پروژه
میزان هزینه و نحوه اختصاص آن (در اسکلت فلزی باید ۵۰٪ هزینه در یکی دو ماه اول اختصاص یابد.
آیا انتخاب نوع اسکلت درست و با توجه به شرایط اقتصادی مالک است؟ و شهرداری منطقه بخاطر کیفیت ساخت و ساز مالک را مجبور به ساخت اسکلت فلزی نموده است؟ آیا مالک به مسایل و مشکلات اسکلت فلزی و بتنی واقف است؟
اسکلت فلزی بدون پوشش حریق مقابل آتش سوزی مقاوم نیست و اسکلت بتنی بخاطر حجم زیاد تیر و ستون فضا را دلگیر می کند ولی ارزان تر است. ضمنا اتصال خشک جوشی در صورت اجرای نادرست و … در زلزله ممکن است بشکند و باعث تخریب ساختمان شود.
تغییرات احتمالی مورد نظر کارفرما که احتمال دارد خلاف مقررات باشد. (ممکن است پاسیو را بپوشاند/ افزایش ارتفاع / نورگیری زیر زمین/ اختصاص آسانسور به بام و …) نتیجه این مذاکره می تواند انصراف از پروژه یا اخذ آدرس ملک و بازدید از آن باشد.
باید توجه داشت که برخی خلافها یا تغییرات اگر در زمان خود گزارش شود و تمهیدات آن مدنظر قرار گیرد، مشکلی برای مهندس ناظر به وجود نخواهد آورد و باعث افزایش کیفیت های معمارانه و فضایی خواهد گردید.
(مثل افزایش کوچک ارتفاع طبقات در سازه های بتنی که باعث دل باز شدن محیط می شود و در مقابل لازم است سازه بر مبنای ارتفاع بالاتر ستونها طراحی شود و طول راه پله حداقل به اندازه ۳۰ سانت افزایش یابد
(طول اگر از ۴.۸۰ به ۵.۱۰ افزایش یابد می توان ارتفاع کف تا کف را از ۳۲۴ به ۳۶۰ سانت افزایش داد.) (البته باید خط آسمان نیز طبق نظر کمیته نما مد نظر قرارگیرد).
ولی برخی خلافها و حتی خطاها قابل بخشش نیستند. بعنوان مثال اگر فاصله تمام شده (نازک کاری) بین دو ستون در پارکینگ بجای ۴۵۰ به ۴۴۵ یا بجای ۶۵۰ به ۶۴۵ سانت تبدیل شود، یک پارکینگ حذف خواهد گردید.
ذکر این نکته نیز جالب است که حساسیت شهرداری در مورد طول پارکینگ معمولا به اندازه عرض پارکینگ نبوده ودر مناطق و شهرهای مختلف عملا تا حدودی نادیده گرفته می شود.
بررسی نقشه و امکان اجرایی آن در اقدامات اولیه اجرای پروژه
- بررسی زمین ملک (چهار گوشه) و عمق آن با توجه به کد زیر فونداسیون
- بررسی عمق ملکهای مجاور و عمق خاکبرداری ساختمان
- بررسی فضای مورد نیاز جهت دپوی مصالح و فضای آزاد معبر:
در معابر وسیع و کم ترافیک معمولا می توان مجوز دپوی مصالح را از شهرداری اخذ نمود. ولی چنانچه معبر تنگ و پرترافیک باشد و زمین نیز کوچک باشد، سازنده با مشکلات زیادی در کار مواجه خواهد شد و زمینهای کوچک علی رغم انتظار پر مخاطره تر و پر کارتر خواهد بود.
بررسی توان مالی و اقتصادی کارفرما و زمان مورد نظر پایان پروژه و همچنین دید کلی بر پروژه در اقدامات اولیه اجرای پروژه :
با یک نگاه تیزبینانه مهندسی در اولین بازدید ممکن است موارد بالا بررسی و در نتیجه همکاری با کارفرما قطعی شود. مسلما کارفرما اگر هوشیاری مهندس را ببیند، در صورتیکه قصد همکاری داشته باشد با خیال راحت تری پروژه را به وی خواهد سپرد. تمامی نقشه ها در هنگام اجرا، تغییرات حداقلی خواهند داشت. چرا که بخاطر اجرای نما مجبوریم در بدنه های معبرو حیات 5/7 سانتی متر آکس ستون را به داخل بکشیم.
(در یک ساختمان معمولی با دو نما در ضلع شمالی و جنوبی طول ساختمان و آکس بندی ها حدود ۱۴سانت کوچکتر خواهد گردید. این تغییر ممکن است باعث حذف پارکینگ شود یا راه پله و آسانسور کوچکتر شود که با ضوابط هماهنگ نخواهد بود.) در این مرحله باید بررسی شود آیا فضای مفید بین ستونها از نظر ضوابط برای قرارگیری پارکینگ، راه پله و آسانسور در جای خود کافی خواهد بود و ابعاد داده شده در نقشه کوچکتر نخواهد گردید؟ آیا تیرها منجر به جابجایی راه پله و آسانسور و کوچک شدن داکت نخواهد گردید؟ و زمین پروژه با ابعاد ساختمان یکی است و ساختمان در اجراء عملا کوچکتر / بزرگتر نخواهد گردید؟ آیا لازم است برای اجراء بخشی از زیر زمین موجود پر شود (با خاک دستی و نخاله) و ساختمان سالها نشست را تحمل کند؟
گود برداری
آیا گود برداری ممکن است منجر به ریزش دیواره های قدیمی همسایه شود؟ و ساختمان در کوچه باریکی قرار ندارد و امکان قرارگیری کامیون و تراک میکسر و بتن ریزی آنوجود دارد یا لازم است بتونیر دستی تهیه شود؟ آیا امکان حضور جرثقیل جهت نصب اسکلت فلزی وجود دارد؟ آیا در کوچه فضای کافی جهت دپوی مصالح بالاخص اسکلت فلزی وجود دارد یا مجبور خواهیم بود اسکلت را دو تکه اجرا کنیم؟
معمولا معضلات اجرایی کوچه های باریک و ساختمان های کوچک بسیار بیشتر از پروژه های بزرگ می باشد. در صورت پاسخ به این موارد می توانید با دید باز کارفرمای خود را انتخاب و با مشکلات دست و پنجه نرم کنید.
- بررسی اطلاعات کلی ژئوتکنیکی شامل شناسائی خاک محل احداث، شیب و توپوگرافی زمین، سطح آب زیرزمینی (وجود قنات یا چشمه آب در اطراف)، فاصله محل احداث از گسل شناخته شده، عمق خاک دستی، شناسایی چاههای فاضلاب، بررسی کلی تاریخچه توپوگرافی زمین محل احداث پروژه بر اساس اطلاعات محل.
- ارزیابی کلی مخاطرات ذاتی پروژه نظیرریسک قرار گیری در منطقه سیل گیر، نزدیکی پروژه به مکان هایی خاص و مهم (نظیر ساختمان های با قابلیت اشتعال بالا، وجود استخر و مخازن ذخیره آب قدیمی، ساختمان های عمومی و پر اهمیت، مکان هایی با پتانسیل رانش و روانگرایی)